Recetas:
Arroza- eta ziazerba-bolak
Ziazerba eta sagar kroketak
Ziazerba salteatuak kuminoarekin
Ziazerba eta erromero zopa
Ziazerba eta perretxiko tartaleta
Ziazerba
Ficha Técnica
Izena/Latin
Ziazerba/Spinacia oleraceaZiazerba Quenopodiazeoen familiakoa da, 1.400 landare-espezie inguru barne hartzen dituena. Ziazerba izena spina edo arantza terminotik dator, landare horren fruituek, heltze-puntuan daudenean, arantzak baitituzte. Motak
Bi ziazerba mota lantzen dira: - Hosto kizkurtuaren barietatea: fresko merkaturatu ohi da eta neguan hazteko egokituta dago.
- Hosto leunaren barietatea: izoztuta edo poteratuta merkaturatzen da eta bere konsumoa hosto kizkurraren barietatea baino zabalduagoa dago.
Ereiten diren urtaroaren arabera ere sailka daitezke ziazerbak.
- Udako barietateak: udaberrian eta udan ereiten dira. Talde honen barruan "Danimarkako Erregea" ziazerba eta "Clean Leaf" daude.
- Neguko barietateak: hosto triangeluarrak dituzte, udakoak baino lodiagoak eta gogorragoak. Ziazerba ezagunenak "Broad-Leaved Prickly", "Greenmarket" eta "Monnopa" dira.
Beste ziazerba mota batzuk ere merkaturatzen dira, kolorearen eta hostoen ehunduraren arabera banatuta daudenak:
- "Lagos" ziazerba, berde ilun distiratsua dena.
- "Martine", hosto biribilak eta kolore berde oso iluna duena.
- "Taunus", hosto berde distiratsu eta lodiekin.
- "Viroflay" barietatea, hosto leun eta berdeak dituena.
Jatorria
Ez dakigu zehazki zein izan zen ziazerbaren jatorrizko forma edo bere forma basatia. Hala ere, Asiako hego-ekialdetik datorrela uste da. Arabiarrek izan ziren, Persian, XI. mendean ziazerba Espainian lehen aldiz sartu zutenek.
Bere laborantza XV. eta XVI. mendeetan Europan zehar zabaldu zen, non Herbeerak, Ingalaterra edo Frantzia bezalako herrialdeak kontsumitzaile nagusiak izan ziren. Geroago Ameriketara iritsi zen, baina 1920ko hamarkadara arte ez zuen ziazerbak ospetsu izatea lortu. Momentu horretan aurkitu ziren bere nutrizio-propietateak.
Nutrizio-balioa eta propietateak
Oso onak dira:
Gehiegizko pisuarentzat, balio energetiko txikia duelako.
Ikusmenerako, A bitamina eduki altua duelako.
Haurrentzat eta haurdun dauden emakumeentzat oso gomendagarria da, folato-eduki bikaina dutelako.
Gaixotasunak prebenitzen ditu, dituen antioxidatzaile kantitatea dela-eta.
Likidoak atxikitzeko eta giltzurrun-kalkuluentzat oso ona da.
Hesteetako igarotzea errazten du, propietate libragarriak dituelako.
Duen burdinagatik anemiarako ona da.
Sukaldaritza erabilerak. Zer egin ziazerbarekin
Ziazerbak gordinik nahiz kozinatuta jan daitezkeen barazkiak dira. Freskoak badira, oso ondo garbitu behar dira, lur-hondarrak eta/edo hareatza kentzeko. Ziazerbaren hosto samurrak entsaladan kontsumi daitezke, bitamina guztiak aprobetxatzeko.
Lurrunetan ere kozinatu daitezke eta horrela beren nutrizio-propietateei eutsiko diegu, baina egosita, frijituta, salteatuta eta abar ere presta daitezke. Lekale-platerak, arrozak edo haragi eta arrain batzuentzat, hala nola bakailaoa, osagarri izan daiteke. Pastazko plater edo tortilla, menestra, krema eta barazki-pureetan ere osagarri izan daitezke.
Ziazerbak nola kontserbatu
Plastikozko poltsa batean edo elikagaiak babesteko plastiko batean bilduta sartzen baditugu oso ondo kontserbatzen dira. Horrela, hozkailuan denbora gehiagoz kontserba daitezke. Gainera, ziazerbek oso ondo onartzen dute izoztea eta, beraz, galdarraztatu ondoren, izozkailuan urtebete baino gehiagoz mantendu daitezke.
Bere sasoirik onena
Ziazerba freskoa aurkituko duzu gure saskian, udazkeneko eta udaberriko hilabeteetan.
Bitxikeriak
- Joan den mendeko 30 eko hamarkadan, "Popeye" jaio zen Estatu Batuetan. Marrazki bizidunetako pertsonaia bat, indar eta baikortasun sinboloa zena, bere indarra eta energia ziazerben kontsumoaren ondorio zen.
- Ziazerbak Italiako XVI. mendeko irudi historikoa izan zen Katalina Mediciren landarerik gogokoenak ziren.
- Ikertzaileek, gutxienez, 13 konposatu flavonoide identifikatu dituzte ziazerbetan, antioxidatzaile gisa eta minbiziaren aurkako agente gisa funtzionatzen dutenak.
