Porruaren landareak hiru zati ditu:
Fustea aprobetxatu daitekeen zati zuri eta luzea da. Porru batek metro erdi inguruko altuera eta hiru eta sei zentimetro arteko lodiera izan dezake.
Ez dago landare honen benetako jatorria egiazta dezakeen daturik, ez baitzen inoiz bere egoera basatian aurkitu. Hala ere, zelten garaitik datorrela uste da, Mesopotamia, Egipto, Turkia, Israel eta abarreko eremuetatik, K.a. 3000 edo 4000 urte inguru.
Erromatarrek sukaldean erabiltzen zuten eta Neron enperadorea porruzale amorratua zela eta zopa ugarietan jaten zuela esaten da.
Ekialdeko baratxuri gisa ezagutua izan zen, eta sukaldeko jakietarako eta medikuntzarako erabiltzen zuten. Erdi Aroan bere laborantza Europatik zabaldu zen eta handik mundu osora.
Garai horretan, landare honek interesa irabazi zuen, gosea eta sortu ziren izurrite eta epidemia ugariak neurri batean arintzeko erabili baitzen.
Espainian, iparraldea da gehien lantzen den eremua.
Bere osagai nagusia ura da eta hori, duen karbohidrato eduki baxuarekin batera, kaloria txikiko elikagai bihurtzen du porrua. Gainera, zuntz, bitamina eta mineral ugari ditu.
Mineral konposizioari dagokionez, hauek azpimarra daitezke:
Gainera, porrua folato iturria da eta C eta B6 bitaminak ere ematen ditu.
Zertan laguntzen du bakoitzak?
Zopa eta eltzekotan maiz erabiltzen den barazkia da.
Gure sukaldean, porrua haien osagaien artean duten hainbat plater daude. Porrusalda da ospetsuena.
Zer da porrusalda?
Porrua osagai nagusitzat duen zopa moduko bat (porrusalda porru zopa da euskaraz).
Beste gastronomia batzuetan osagai nagusi gisa agertzen da ere. Horren adibide dira Belgikako waterzooia, Frantziako hainbat plater, hala nola vichysoisse edo mirepoix edo galestar sukaldaritzako leek soup deritzona.
Zati berdea zertarako balio duen dakizu?
Behin etxean, zurtoina luzetara moztu eta hostoak urarekin garbitu behar dira, banan-banan bereiztuz, haien artean geratzen den lurra kendu ahal izateko. Porruak egoera onean mantentzen dira hozkailuan, baina behin kozinatuta, egun gutxitan jan behar dira, bestela digeritzeko zailak izan baitaitezke. Izoztutako porruak hiru hilabete inguru iraun ditzakete. Desizoztu gabe prestatzea gomendatzen da, bestela ehundurak okerrera egin eta zaporea galtzen dutelako.
Udazkena, negua eta udaberria.
Porrua tenperatura-maila desberdinetara egokitzen da, neguan nahiz udan aurkituz. Hala ere, urtaro bakoitzerako mota desberdin eta egokiak daude.
Lurzoru emankor, fresko eta solteetan hobeto hazten den barazkia da, baina nolabaiteko gazitasuna ere onartzen du.
Erein aurretik konpost heldua gehitzea komeni da eta lekadun laborantza baten ondoren txandakatu, dilistena bezala, adibidez.
Urtean bi aldiz haz daitezke eta urtero lantzen dira. Hazi gramo batek 350 eta 400 hazi artean ditu. Zentimetro bateko edo bi zentimetroko sakonerara landatzen dira, landareen artean hamar edo hamabost zentimetroko distantzia utziz. Laborantzaren iraupena lau eta sei hilabete artekoa da.
Oso erraz zaintzen den laborantza da. Zainketak aitzurrarekin aztarrikatzean eta lurra oxigenatzean oinarritzen dira, udan astean behin uholde bidez ureztatuz.
Horrela, porruen zati zuria handitzea lortu eta biltzeko denboraldia luzatzen da, izozteetatik babestuago daudelako.
Hamabost eta hogei zentimetro bitarteko luzera dutenean, uzta biltzen da.
Familia baratze bat baduzu, uzta jaso baino bi aste lehenago zurtoina kartoiarekin edo egunkari-paperarekin bildu dezakezu. Gainera, kantitate txikiak bildu eta kontsumitu daitezke.
